એવું માનવામાં આવે છે કે આપણો હિંદુ ધર્મ ખૂબ જ પ્રાચીન અને પવિત્ર ધર્મ છે અને આ ધર્મમાં ઋષિ-મુનિઓ અને મહાત્માઓનું ઘણું સન્માન કરવામાં આવે છે અને સાથે જ એવી ઘણી માન્યતાઓ છે જે આ ધર્મને વધુ વિશેષ બનાવે છે.
તેવી જ રીતે, અમે તમને જણાવી દઈએ કે હિંદુ ધર્મમાં કોઈ પણ શુભ કાર્ય કરતા પહેલા, લોકો મોટાભાગે હવન કરે છે અને તેઓએ હંમેશા નોંધ્યું હશે કે હવન દરમિયાન લોકો યજ્ઞ કરતી વખતે ‘સ્વાહા’ શબ્દનો ઉચ્ચાર કરે છે.
આ જોવું અને કરવું ખૂબ જ સરસ છે અને તે એક અલગ પ્રકારની અનુભૂતિ આપે છે પરંતુ આપણામાંથી ભાગ્યે જ કોઈને ખબર હશે કે સ્વાહા શબ્દ શા માટે બોલાય છે.
તમને જણાવી દઈએ કે આપણા હિંદુ ધર્મમાં હવનને સૌથી પવિત્ર ધાર્મિક વિધિ માનવામાં આવે છે, હવન કરતી વખતે આપણે અનેક મંત્રોનો જાપ કરીએ છીએ અને સાથે-સાથે ‘સ્વાહા’ કહીને સામગ્રી પણ અર્પણ કરીએ છીએ, પરંતુ ‘સ્વાહા’ શબ્દ શા માટે કહેવાય છે?
છેવટે, જો તમારી પાસે આ વિશે કોઈ માહિતી નથી, તો આજે અમે તમને જણાવીએ છીએ કે તેને શા માટે કહેવામાં આવે છે.
હવન અથવા કોઈપણ ધાર્મિક વિધિમાં મંત્રનો પાઠ કરતી વખતે, હવન સામગ્રી, અર્ઘ્ય અથવા ભોગ ભગવાનને માત્ર સ્વાહા બોલીને જ ચઢાવવામાં આવે છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે જ્યાં સુધી હવન દ્વારા દેવતા સ્વીકારવામાં ન આવે ત્યાં સુધી કોઈપણ યજ્ઞ સફળ ન ગણાય.
દેવતા આવા ગ્રહણને ત્યારે જ સ્વીકારી શકે છે જ્યારે તેને સ્વાહા દ્વારા અગ્નિ અર્પણ કરવામાં આવે.
સ્વાહાનો અર્થ એ છે કે તેને યોગ્ય રીતે પહોંચાડવો, એટલે કે કોઈપણ વસ્તુને તેના પ્રિય સુધી સુરક્ષિત રીતે પહોંચાડવાનો યોગ્ય માર્ગ છે.
સ્વાહા વાસ્તવમાં અગ્નિ દેવની પત્ની છે અને તેથી હવનમાં દરેક મંત્ર પછી તેનો જાપ કરવામાં આવે છે. તેથી હવનમાં દરેક મંત્ર કર્યા પછી તેનો પાઠ કરવો મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
કોઈપણ ધાર્મિક વિધિની છેલ્લી અને સૌથી મહત્વપૂર્ણ ક્રિયા એ છે કે, બલિદાન આપતી વખતે, સામગ્રીને તમારા જમણા હાથની મધ્ય અને રિંગ આંગળીઓ પર લઈ જાઓ અને અંગૂઠાની મદદથી, તેને છોડવી જોઈએ.
અંગૂઠાની મદદથી પ્રજ્વલિત આગ. અર્પણ હંમેશા પ્રણામ કરીને જ કરવું જોઈએ, તે પણ એવી રીતે કે આખો પ્રસાદ અગ્નિમાં જ પડી જાય અને આ દરમિયાન સ્વાહા શબ્દનો ઉચ્ચાર કરવો પણ એટલું જ જરૂરી માનવામાં આવે છે.
અગ્નિદેવ પોતાની પત્ની દ્વારા જ ભાગ્યનો સ્વીકાર કરે છે અને તેના દ્વારા જ આહ્વાન દેવતા પ્રાપ્ત કરે છે. સ્વાહા એ પ્રકૃતિની એક કળા હતી, જેના અગ્નિ સાથે લગ્ન દેવતાઓની વિનંતી પર કરવામાં આવ્યા હતા.
સ્વયં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ સ્વાહાને આ વરદાન આપ્યું હતું અને ત્યારથી કોઈપણ હવન કે અનુષ્ઠાન વગેરેમાં આ શબ્દનું મહત્વ વધી ગયું છે.
